Radar: Glavno pitanje na sastanku Vučevića i tajnih službi - da li ste spremni da po svaku cijenu čuvate poredak?

Velika nervoza i strah vrha režima u Srbiji pred aktuelnim događajima i pobunjenim društvom nalaze svoj izraz u čistkama u sektoru bezbjednosti, koja se poslije serije penzionisanja visokorangiranih oficira policije, proširila i na Vojsku Srbije. Kako iz pouzdanih izvora saznaje Radar, krajem decembra čelni ljudi svih bezbjednosnih službi u zemlji imali su odvojene sastanke sa odlazećim predsjednikom Vlade Srbije Milošem Vučevićem na kome je trebalo da potvrde spremnost da će u slučaju potrebe svim sredstvima braniti aktuelni poredak.

Iako su na ovaj neobičan način anketirani rukovodioci na pitanje svih pitanja odgovorili pozitivno, očigledno je da su neki u narednim danima osjetili potrebu da svoju lojalnost i dodatno demonstriraju, dok se drugima vlast zahvalila na dosadašnjem radu, penzionišući ih u gotovo apsolutnoj tišini.

Tiha previranja

Tako bi, da nije šture vijesti na sajtu Vojno-obavještajne agencije (VOA) penzionisanje njenog direktora, brigadnog generala Zorana Stojkovića (24. januara), prošlo gotovo nezapaženo. Na njegovo mjesto postavljen je dosadašnji zamjenik direktora, pukovnik Vladimir Planić, inače kadar iz Vojno-bezbjednosne agencije (VBA). O kakvoj je žurbi riječ govori i činjenica da je general Stojković penzionisan svega nekoliko dana po ispunjavanju zakonskog roka od 56 godina starosti, iako u samom Generalštabu radi nemali broj visokih oficira koji su i dalje u aktivnoj službi, a starosnu granicu za penziju su premašili za jednu ili više godina.

Prethodne informacije dobijaju poseban značaj kada se stave u kontekst povezanih događaja koji su protekli potpuno izvan očiju javnosti. Naime, prema pouzdanim informacijama do kojih je došao Radar, pijre nešto više od jednog mjeseca i svega nekoliko dana poslije velikog mitinga na Slaviji, tačnije 28. decembra, aktuelni premijer u ostavci Miloš Vučević imao je veoma ispunjen radni dan i sa samo jednom temom. Tog utorka predsjednik SNS razgovarao je pojedinačno sa svim šefovima vojnih i civilnih bezbjednosnih službi, anketirajući ih o jednom istom pitanju: da li su spremni da svim sredstvima čuvaju ustavni poredak zemlje.

Kako saznaju, odgovori koje je dobio od kolegijuma BIA, VBA i VOA, MUP i Generalštaba, bio je pozitivan i privremeno je smirio nervozu vrha vlasti, ali i pomalo obespokojavajući kada je riječ o istoj spremnosti oficirskog kadra po dubini.

Tako je poslije decenije rasturanja bezbjednosnih službi (sa naglaskom na Bezbjednosno-informativnu agenciju) dovođenjem nestručnih a vladajućoj partiji lojalnih ljudi, od kojih su mnogi kasnije hapšeni zbog klasičnog kriminala, vlast došla u situaciju da ne zna kome da vjeruje. Sagovornici Radara ističu da se u kriznoj situaciji poput ove vrh vlasti sve više oslanja na tvrdo jezgro svojih sljedbenika u Vojno-bezbjednosnoj agenciji i specijalnim jedinicama u koje je, podsjetimo, prethodno dozvolio prijem iz redova civila.

Poslije decenije rasturanja bezbjednosnih službi dovođenjem nestručnih, vladajućoj partiji lojalnih ljudi, od kojih su mnogi kasnije hapšeni zbog klasičnog kriminala, vlast je došla u situaciju da ne zna kome da vjeruje

Inače, novi direktor VOA pukovnik Planić, kao i direktor VBA general Đuro Jovanić, bili su prije jedne decenije pripadnici istog odjeljenja VBA koje se bavi kontraobavještajnom i fizičko-tehničkom bezbjednošću ministra odbrane u vrijeme kada je tu funkciju obavljao Aleksandar Vučić (2012-2014). Karijera Đure Jovanića, tada ađutanta aktuelnog predsjednika Republike i kapetana prve klase, narednih godina je meteorski napredovala do čina general-majora, brzinom nezapamćenom u Vojsci Srbije.

Čudna širenja nadležnosti

Ovim postavljenjem se, govore sagovornici Radara, zapravo kompletira neformalno preuzimanje VOA od strane VBA, koja se zatvaranjem vojske prema javnosti, otvorenim ratom koji vodi protiv vojnog sindikata i njegovog bivšeg lidera Novice Antića, već dokazala u lojalnosti režimu Aleksandra Vučića.

- Riječ je o neskrivenoj namjeri Vojno-bezbjednosne agencije da nametne svoju premoć i bukvalno proguta vojno-obavještajnu djelatnost, što je jedan veoma opasan presedan - govori za Radar vojni komentator Aleksandar Radić.

Sagovornik Radara ističe da sve aktivnosti VBA posljednjih godina ukazuju da je ona pretvorena u dnevnopolitički servis vlasti, iako bi trebalo da suzbija kontraobavještajne aktivnosti i kriminalitet usmjeren prema Vojsci Srbije:

Aktivnosti VBA posljednjih godina ukazuju da je ona pretvorena u dnevnopolitički servis vlasti, iako bi trebalo da suzbija kontraobavještajne aktivnosti i kriminalitet usmjeren prema Vojsci Srbije

- Sada, na talasu potrebe za političkom podrškom režimu, VBA je u prilici da trguje, sada su oni potrebni i omiljeni. Bilo bi zanimljivo pronaći koliko je krivičnih postupaka pokrenula VBA od Jovanićevog postavljenja na mjesto direktora 2018. godine do danas. Umjesto toga, tokom vremena stvorili su uvjerenje da politička volja da „treba ići na nekoga“ automatski podrazumeva njegovu krivicu - govori Radić.

Dodaje da oni nemaju dokaze, ali se iskreno nadaju da će jednom imati i biti u prilici da vide puno toga šta VBA radi u ovim vremenima. 

- Ne mogu se oteti utisku da oni vrlo agresivno prate događaje koji su daleko van njihovog resora i prirodne sfere interesovanja. Naravno, riječ je o obavještajnom djelovanju protiv na primjer sindikata, čime su etablirali sliku o sebi. Time su ujedno i preduzeli akciju protiv je­dne trećine sopstvene vojske. Šta misliti o jednoj agenciji kojoj su najveći neprijatelj ljudi u njihovom sistemu, dakle profesionalci iz sistema Vojske Srbije, poput Novice Antića. Zbog toga su mnogi ljudi uplašeni i ne žele da govore o onome šta se dešava - rekao je Radić.

Naglašava činjenicu da VBA djeluje kao sistem izvan sistema, a u sebi nosi elemente strukture koja je preživjela 5. oktobar i bila duboko uključena u dešavanja koja su dovela do ubistva premijera Zorana Đinđića, a koje su kasnije vlasti zaštitile, čak i ojačale.

- Sada je to sistem koji nema granice jer imaju podršku vlasti, uz čiji blagoslov su potpuno zatvorili vojsku prema javnosti. Bukvalno se sve tretira kao tajna. Tako se od našeg javnog mnjenja kriju informacije koje dajemo stranim zemljama, poput brojnog stanja vojske. Zatvorili su se potpuno i oni su sada samo posebno krilo sekte za koje se, kada mislimo o njima, nameće zaključak o tome ko su Vučićevi lojalisti. Sve ovo što se danas događa na ulicama smatraju za neprijateljsko djelovanje u kome prepoznaju lažni strani faktor. To je njihov način razmišljanja. Svako djelovanje protiv vlasti za njih mora da bude posljedica kontakta sa stranim faktorom koji daje uputstva. Za njih ne postoje studenti, ili ako hoćete, Srbi koji razmišljaju svojom glavom. Njihov sudar sa realnošću može zaista biti veoma opasan jer oni vjeruju da mi ovde na djelu imamo obojenu revoluciju. Ja ne mogu da projektujem do koje mjere to može da ide, ali taj sistem vrijednosti je i doveo do kontrarevolucije u Srbiji i ubistva Đinđića - rekao je Radić.

Sagovornik Radara ističe da vojska nema nikakav nadzor nad VBA, jer glavni inspektor koji treba da kontroliše samu agenciju uvijek dolazi iz nje same. 

- Tako ih je godinama "kontrolisao" čovjek koji je bio šef tehnike u VBA i bavio se prisluškivanjem. Mi tom sistemu možemo da vjerujemo samo na časnu riječ, dok oni histerično zatvaraju čitavu vojsku prema javnosti. Sa druge strane su veoma angažovani da stvaraju pozitivnu medijsku sliku o predsjedniku, a kada se dogodi neki incident, od takvih struktura se očekuje samo zataškavanje. Takva služba je nesankcionisana, preživjela je 2000. godinu i oni su još u vrijeme demokratskih vlasti polako izašli na teren sa idejom da se u vojsci formira jedinstvena služba. Jedan od ključnih ljudi mi je tada, pošto sam javno kritikovao takve ideje, rekao da ne treba to da činim jer služba bezbjednosti donosi odluke, a obavještajci su samo njihov servis. E, to je suština tog poimanja i u toj frazi je esencija problema. Ti ljudi misle da je na njima da donose odluke, a to je zapravo veoma opasan mehanizam jer ih pretvara u političko tijelo, koje je oduvijek imalo alergiju na obavještajnu djelatnost - istakao je Radić.

Podvlači da je obavještajna delatnost po definiciji isključivo usmjerena prema stranom faktoru. I kako kaže, ako prikupljate podatke koji dolazi iz treće zemlje onda nemate dnevnopolitičku kompromitaciju. On naglašava da je Vojno-bezbjednosna agencija od svog formiranja imala želju da oslabi VOA i da je uključi u svoju djelatnost.

- Sada imaju povoljan momenat jer je šef VBA Đuro Jovanić za vrijeme vlasti SNS napredovao od čina majora do general-potpukovnika, kakav presedan ne postoji još od vremena Napoleonove vojske - naveo je Radić.

VBA od svog formiranja ima želju da oslabi VOA i da je uključi u svoju djelatnost. Sada imaju povoljan momenat jer je šef VBA Đuro Jovanić za vrijeme vlasti SNS napredovao od čina majora do general-potpukovnika, kakav presedan ne postoji još od vremena Napoleonove vojske

Za razliku od pripadnika BIA ili na primer Žandarmerije, imena pripadnika vojnih službi bezbjednosti rjeđe su dospijevala u saopštenja o hapšenjima ili optužnicama, sa izuzetkom Saše Vujičića, podoficira Vojske Srbije i nekadašnjeg pripadnika prvog odjeljenja Vojno-obavještajne agencije, čije se ime povezuje sa aferom Jovanjica.

Indikativno je da je Vujičić jedini od svih pripadnika MUP i BIA izbjegao hapšenje u ovom slučaju i nije poznato da li je za njim uopšte raspisana potjernica. Nadalje, posebno je neobično da je na društvene mreže dospio dokument kojim se Predrag Koluvija u ime VOA ovlašćuje kao potpukovnik da djeluje na prikupljanju obavještajnih podataka. Vještačenjem je potvrđeno da je ovaj navodni dokument – falsifikat.

Nekadašnji direktor VBA general Momir Stojanović ističe da je očigledno riječ o dovođenju odanih i podobnih ljudi na ključne pozicije.

- Ako se ne varam, pukovnik Planić bio je takođe u Ministarstvu odbrane u sastavu odjeljenja za kontraobavještajnu i fizičko-tehničku zaštitu ministra kada je tu funkciju obavljao Aleksandar Vučić. To odjeljenje čine operativci VBA i odjeljenje vojne policije – Kobre. Vidimo da ti ljudi iz Vučićevog kruga povjerenja napreduju mnogo brže nego što je uobičajeno, dok se prema drugima starosne odredbe primjenjuju striktno, maltene u dan. Na djelu je dakle samo ubrzavanje već postojećeg trenda dovođenja Vučiću odanih ljudi na sva ključna mjesta u bezbednosnom sistemu - kazao je Stojanović.

Ljudi iz Vučićevog kruga povjerenja napreduju mnogo brže nego što je uobičajeno. Na djelu je samo ubrzavanje već postojećeg trenda dovođenja Vučiću odanih ljudi na sva ključna mjesta u bezbjednosnom sistemu

Dok zvaničnici iz regiona ocjenjuju da je Srbija u neproglašenom vanrednom stanju, a vlast jednu ruku drži pruženu za dijalog dok drugu, u kojoj je batina, drži iza leđa, visoki zvaničnici nadmeću se u dokazivanju lojalnosti. Tako je Ivica Dačić nedavno izjavio da je MUP spriječio napad dronom naoružanim suzavcem na studente prilikom skupa na Autokomandi, a građani Novog Beograda mogli su da se susretnu sa konvojem borbenih vozila vojne policije koja su prošla pored kule Vest, u večernjim satima 6. februara. Kao da je riječ o nekoj vanrednoj situaciji, konvoj se kretao velikom brzinom gradskim ulicama ne mareći za saobraćajnu signalizaciju. Radar saznaje da je riječ o odredu vojne policije koji je pod direktnom komandom načelnika Generalštaba Vojske Srbije generala Milana Mojsilovića.

Teško Vulinovo nasljeđe

Upućeni izvori Radara ističu da se u situaciji u kojoj se BIA zapravo nikada nije oporavila od kratkog perioda kad je njom upravljao Aleksandar Vulin, ova služba koristi za nadzor aktuelnih i potencijalnih opozicionih lidera, novinara, ekoloških i studentskih aktivista.

Prema pouzdanim informacijama, u Srbiju je u prethodnom periodu uvezena veća količina sofisticirane opreme za presretanje komunikacija, takozvanih IMSI hvatača (IMSI catcher). Riječ je o sofisticiranim uređajima koji imitiraju bazne stanice mobilne telefonije i praktično preuzimaju sav saobraćaj mobilnih telefona u određenom opsegu. Izvori Radara ističu da količina ove opreme (cijena varira između 70.000 i 100.000 eura po jedinici) koja se ne može uvesti bez posebnih ovlašćenja, bar desetostruko prevazilazi dosadašnje potrebe bezbjednosnih službi.

Prema pouzdanim informacijama, u Srbiju je u prethodnom periodu uvezena veća količina sofisticirane opreme za presretanje komunikacija, takozvanih IMSI hvatača koji imitiraju bazne stanice mobilne telefonije i praktično preuzimaju sav saobraćaj mobilnih telefona u određenom opsegu

Sa druge strane, sama bezbjednost državnog vrha gotovo je u potpunosti prepuštena Vojno-bezbjednosnoj agenciji, koja zahvaljujući svojoj apsolutnoj zatvorenosti, specifičnom mentalnom sklopu njenih pripadnika i nasljeđu apsolutne neodgovornosti, ostaje najtvrđi bastion odbrane vlasti. 

U tom svjetlu bitno je porastao i broj pripadnika bataljona vojne policije Kobre koji je direktno odgovoran za bezbjednost predsjednika Republike, u okviru famoznog Projekta 5000. 

Ova „sjajna ideja“ koja podrazumijeva prijem u specijalne jedinice vojske iz civilstva, bez vojnog iskustva, toliko je dobro sprovedena u djelo da su se za prijem novih članova morali graditi novi smještajni kapaciteti u matičnoj kasarni Kobri, na Banjici. 

Kako nezvanično saznaju, plate novih specijalaca danas višestruko prevazilaze one pilota lovačkih aviona u Vojsci Srbije.