Belveder: kako je propuštena šansa građanske Crne Gore

Tačku na pokušaje prethodne dvije proruske i prosrpske vlade – Zdravka Krivokapića i Dritana Abazovića - da građanske proteste 3, 4. i 5. septembra 2021. godine na Cetinju kriminalizuju i predstave kao pripremu terorizma i državnog udara stavila je tužiteljka Osnovnog tužilaštva na Cetinju Sanja Radunović 4. avgusta 2023, odbacivanjem policijske krivične prijave protiv 28 osoba, kojima je na teret bilo stavljeno kriminalno udruživanje i pozivanje na otpor.

Građanski protesti na Cetinju 3, 4. i 5. septembra srušli su prvu prorusku i prosrpsku vladu u Crnoj Gori, kojoj je parlament uskratio povjerenje nekoliko mjeseci kasnije. 

No, i vlada Dritana Abazovića, za koju se ubrzo pokazalo da i ona zastupa ruske i srpske interese, nastavila je sa pokušajima da snažan građanski otpor nasilnom ustoličenju mitropolita crnogorsko primorskog Crkve Srbije Joanikija Mićovića u Cetinjskom manastiru, predstavi kao organizovani pokušaj terorističkog ataka.

U krivičnoj prijavi kao vođa je označen bivši direktor Uprave policije Veselin Veljović, koji je u vrijeme cetinjskih protesta bio na značajnoj funkciji - savjetnik za bezbjednost tadašnjeg predsjednika Crne Gore Mila Đukanovića. 

Na taj način namjeravali su da diskredituju i instituciju predsjednika države i insinuiraju da je on učestvovao u organizaciji, kako su policijskom prijavom pokušali da podmetnu i politizuju građanski protest i predstave ga kao protest u organizaciji Demokratske partije socijalista, čiji je tada lider bio Đukanović.   

Bezočna kriminalizacija 

 - DPS je od faktora mira i stabilnosti sada i za međunarodnu zajednicu postao grupacija koju, osim što ih prati kriminalni bekgraund, sada prati i ekstremizam sa elementima terorizma - kazao je Abazović već 5. septembra 2021, tada sa pozicije vicepremijera, jasno usmjeravajući u kom pravcu treba da ide istraga. 

Plan dvije vlade - Krivokapićeve i Abazovićeve - je propao, ali, nažalost, propala je i inicijativa za formiranje anketnog odbora u Skupštini i nada građanske Crne Gore da će, preko takozvane parlamentarne istrage, konačno dobiti odgovore od kojih vlasti bježe sada već duže od tri godine.

Ideja da se formira anketni odbor predložena je na konferenciji koju su zajednički organizovali Crnogorski helsinški odbor i dnevne novine Pobjeda u maju 2022. godine - „Belveder 2021. uzroci i posljedice“.

Predsjednik CHO, ambasador Miodrag Vlahović, najavio je tada da će u ime ove organizacije zahtijevati parlamentarnu istragu.

Inicijativu su podržale Socijaldemokrate, pa je na sjednici petog vanrednog zasijedanja Skupštine Crne Gore 17. avgusta 2022, glasovima 44 poslanika DPS-a, SDP-a, SD-a, LP-a, BS-a, Ure, Civis-a i Force usvojen prijedlog odluke o otvaranju parlamentarne istrage i formiranju anketnog odbora radi prikupljanja informacija i činjenica o postupanju Ministarstva unutrašnjih poslova, Uprave policije i Agencije za nacionalnu bezbjednost u odnosu na događaje na Cetinju 4. i 5. septembra 2021. godine.

Anketni odbor nikada nije formiran, a nakon vanrednih izbora 11. juna 2023. godine saziv parlamenta koji je usvojio ovu odluku je i raspušten. 

Zašto proruska i prosrpska parlamentarna većina ne želi da se sazna istina o postupanju službi bezbjednosti i pojedinih ministara/ki u vladi Zdravka Krivokapića u susret i tokom građanskih protesta na Cetinju septembra 2021. godine bjelodano je jasno, jer je u javnost odavno „isplivalo“ niz dokaza o brojnim nezakonitim odlukama. Nejasno je, međutim, zašto je opozicija, prije svih DPS, dozvolila da se ova istraga zataška i ne pokrene parlamentarna istraga.

Koja bi, svakako, potvrdila brojne informacije iz istraživačkih novinarskih tekstova koji su raskrinkavali organizacionu šemu i veze između crnogorskih vlasti, Crkve Srbije i logistike iz Beograda. 

Kako je stvaran otpor klerikalizaciji

U avgustu 2021. objavljeno je da Crkva Srbije planira da u Cetinjskom manastiru, 5. septembra, u mitropolita crnogorsko-primorskog inauguriše Joanikija Mićovića, u prisustvu patrijarha srpskog Porfirija Perića i ostalih crkvenih velikodostojnika ove vjerske zajednice. 

Plan je bio da se priredi glamurozna svečanost, sa visokim zvanicama. Namjerili su da tog 5. septembra iz srca Crne Gore, crnogorske prijestonice, pošalju poruku da je crnogorsk država „na koljenima“ i da formalizuju njen ulazak u velikodržavni projekat „srpski svijet“.

Bilo je važno baš sa Cetinja odaslati taj glas, jer je Cetinjski manastir, u istorijskoj i simboličkoj ravni, jedan od temelja države Crne Gore, a Prijestonica vječiti branik naše zemlje od velikodržavnih aspiracija raznih silnika.

I zbog toga je srpskim i crnogorskim vlastima bilo od krucijalnog značaja da svečana crkvena povorka prošeta crnogorskom prijestonicom do Cetinjskog manastira, ovog puta bez vojske i bajoneta kako je to bilo 1918. godine kada je srpska vojska okupirala Crnu Goru, i tako - pred očima svijeta - pokažu kako se naša zemlja opet mirno predala „srpskom svijetu“.

Bespomoćni pred silom državnih vlasti, koje su se oglušile o apele da Mićović bude inaugurisan bilo đe drugo osim u Cetinjskom manastiru, građanke i građani Crne Gore, predvođeni Cetinjankama i Cetinjanima, odlučili su da pruže miran ali odlučan građanski otpor.  

Okupljanje u Prijestonici počelo je već 3. septembra, pa su vlasti, kada su shvatile da će se na Cetinju okupiti desetine hiljada ljudi, sjutradan popodne, 4. septembra, jakim policijskim snagama, zatvorile sve prilaze gradu, ali i izlaze iz svih crnogorskih gradova?! Uvedeno je svojevrsno vanredno stanje. 

U samoj Prijestonici angažovan je skoro kompletan državni policijski sastav.

Nekoliko hiljada građanki i građana iz čitave Crne Gore, ipak je uspjelo da se okupi na Cetinju i organizuje otpor, nikada prije viđen u našoj zemlji. 

Podijelili su se u grupe i zatvorili prilaze gradu – kao živi štit, ali su ceste zapriječili i raznim drugim preprekama – od ličnih automobila do stijenskog kamenja, guma, metalnih greda... 

Kako je želja Perića i Mićovića bila da u Prijestonicu ušetaju iz Podgorice preko Belvedera, ključna tačka otpora bio je upravo ovaj prilaz Cetinju. Kruševo ždrijelo je blokirano, a na prvoj liniji odbrane bile su žene, njih nekoliko desetina koje su provele noć izmđeu 4. i 5. septembra na hladnom asfaltu, odlučne da se ne pomjere Perićevoj i Mićovićevoj procesiji. 

Građani su zatvorili i prilaz Cetinju od Budve, kod Adžića krivine: stotine i stotine građana spremno je bilo da se odupre nasilnom ustoličenju. 

Više hiljada ljudi probdjelo je noć na Belvederu, čekajući odgovor policije, s jasnom porukom – procesija ovuda neće proći. I tuda nije prošla, a Belveder je postao simbol snage građanskog otpora za evropsku Crnu Goru i upozorenje proruskim i prosrpskim vlastima i Crkvi Srbije, koja ih je, uz podršku zapadnih adresa, dovela na vlast na izborima u avgustu 2020, da uvođenje naše zemlje, drugi put za nešto duže od 100 godina, u „veliku Srbiju“ – neće moći kako su zamislili. 

Sramna inauguracija 

Zahvaljujući građanskoj i evropskoj Crnoj Gori tog 5. septembra 2021. svijet je vidio pravo lice Crkve Srbije i srpskih vlastodržaca u Beogradu, podržanih od crnogorskih proruskih i prosrpskih vlasti.

Stigli su Porfirije Perić i Joanikije Mićović tog jutra na Cetinje i u Cetinjski manastir, ali ne kako su zamislili. Transportovani su helikopterom Vojske Crne Gore, u pratnji dugih cijevi i sakriveni iza „pancir ćebadi“. Slike Mićovićeve inauguracije koje su obišle svijet svjedočile su o nakaznom licu velikosrpske i proruske politike koja je silom policije i vojske ustoličila mitropolita crkve tuđe zemlje u crnogorskoj prijestonici. 

U samu zoru 5. septembra policija je počela napad na građanke i građane. Prijestonica se gušila u oblacima suzavca, šok i fleš bombi, a gradom odjekivale jezive detonacije skoro šest sati. Od momenta kada su se Perić i Mićović u Podgorici zaputili ka helikpoteru i nekoliko sati kasnije, istom letjelicom napuštili grad, divljački napad policije nije prestao ni na trenutak.

Tako je Mićović, dok su sa okolnih brda prema građankama i građanima bili repetirani snajperi, brže-bolje, inaugurisan, u skraćenoj proceduri. Grad u kojem su stolovali crnogorski vladari i vladike za to vrijeme bio je izložen neviđenom napadu od vlasti sopstvene države, a za interese tuđe.

Nedostojni vladika Crkve Srbije nedostojno je titulisan u mitropolita crnogorsko-primorskog i pod zaštitom naoružanih kriminalaca kojima je nekoliko dana ranije svještenstvo otvorilo vrata Cetinjskog manastira... Crnogorske službe bezbjednosti to nijesu željele da vide. 

Jezive slike nikada i nigdje ranije viđene inauguracije jednog crkvenog velikodostojnika zaprepastile su svijet. 

Fotografije i snimci grada koji se duže od pet sati nije vidio od oblaka suzavca i ostale hemije, grad iz kojeg su odjekivale detonacije od ispaljenih čaura suzavca i fleš i šok bombi, pozivi u pomoć, jer su mnogi demonstranti bili povrijeđeni ili gubili svijest ne uspijevajući da dođu do vazduha, policajci koji „love“ ljude po ulicama i direktno u njih ispaljuju patrone – obišle su svijet…

Tog 5. septembra ujutro policija je, prema nepotvrđenim informacijama, za tih nekoliko sati, ispalila oko 1.000 patrona suzavca, šok i fleš bombi?! Iako ne priznaju, medicinskim vještačenjima utvrđeno je da su koristili i zabranjene gumene metke.

Crna Gora, region ali i svijet je, zahvaljujući nezavisnim medijima, sve vidio i slike o ,,helikopterskom ustoličenju“ postale su dio neslavne istorije Crkve Srbije. To je bila prava slika mitropolita crnogorsko-primorskog Joanikija Mićovića, Crkve Srbije i crnogorskih vlasti. 

Belveder – svjetionik

Poslije 5. septembra 2021. počela je da se urušava slagalica „srpskog svijeta“ namijenjena Crnoj Gori, jer su demokratski svijet i zapadni partneri naše zemlje svjedočili silini snage uticaja Beograda i Moskve na zvaničnu Podgoricu, na političke strukture kojima su i oni izdašno i bezrezervno bili podrška da na izborima 30. avgusta 2020. godine svrgnu dotadašnju vlast. 

Cetinjski, belvederski građanski otpor srušio je prorusku i prosrpsku vladu Zdravka Krivokapića. 

Otvorene proruske i prosrpske partije počele su da gube povjerenje građanki i građana i na izborima. Na vanrednim parlamentarnim 11. juna prošle godine i više lokalnih, bilježe konstantan trend pada. 

No, Crna Gora i dalje je daleko od građanske i slobodne države. I treća vlada formirana nakon izbora u junu prošle godine, predvođena liderom Pokreta „Evropa sad“ Milojkom Spajićem ažurno ispunjava rusko-srpsku agendu. 

Spajića je u politiku uvela Crkva Srbije, pokojni mitropolit-crnogorsko primorski Amfilohije Radović, koji je predvodio prorusko-prosrpske društveno političke snage, zajedno sa koncernom Vijesti, u susret izborima 30. avgusta 2020. godine, na kojima je izgubila dotadašnja vlast. Prva prorusko-prosrpska vlada formirana je u Manastiru Ostrog, pod patronatom Radovića, koji je Spajića tada delegirao za ministra finansija. 

Spajić je bio u Krivokapićevom timu za nasilnu inauguraciju Radovićevog nasljednika Joanikija Mićovića 5. septembra 2021. godine. 

Danas je na čelu vlade koja „igra na dvije karte“ – briselsku i beogradsko-moskovsku. Uspio je da Crnu Goru uvede u predvorje Evropske unije, ali više zahvaljujući samom Briselu koji pozitivnim IBAR-om (Izvještaj o ispunjenosti privremenih mjerila u poglavljima 23 i 24) pokušava da ispravi svoje greške i pruži Crnoj Gori priliku da postane dio evropske zajednice država. 

S druge strane, iako drži ruku na srcu tokom intoniranja crnogorske himne, ne izgleda da je Crna Gora njegov svijet. Osim toga, sve ukazuje i da ga zvanični Beograd „ima u šaci“, što je, vjerovatno razlog zbog kojeg je nemoćan da se riješi balasta prorusko-prosrpskih partija, predvođenih aktuelnim predsjednikom Skupštine Crne Gore Andrijom Mandićem i poslanikom Milanom Kneževićem. Oni „žmure“ na evropski put Spajićeve Vlade, ali mu zato ažurno ispostavljaju zahtjeve – nove ulaznice za projekat „srpski svijet“ koje ovaj mora bespogovorno prihvatiti. 

U svijetlu svih činjenica izvjesno je da odgovore na brojna pitanja o beskrupuloznoj akciji države Crne Gore protiv svojih građanki i građana u susret 5. septembru 2021, o dešavanjima toga jutra, bezobzirnoj policijskoj prijavi i svemu što joj je prethodilo, teško da će, u dogledno vrijeme, iko pružiti. 

Nema odgovora ni na pitanje zašto crnogorskom građanskom društveno-političkom bloku cetinjski događaji nijesu bili nauk da će bez homogenizacije svih građanskih snaga naše zemlje Crna Gora ponovo biti utopljena u „srpski svijet“.