Đeknanje po D*itanu

Premijer-otvoreni-balkan-skalamerije je javno potrošio rečenice oko DRI revizije završnog računa budžeta Crne Gore za 2023-u (izvor: https://mina.news/mina-business-ekonomske-vijesti-iz-crne-gore/ ...). O čemu se radi? Citat: “..., pa je stoga vrijedno prokomentarisati najvažniju stavku koja je i “lična karta” rada 43. vlade”, rekao je Abazović dodajući sljedeće podatke koji se mogu naći na 41. strani tog dokumenta. On je naveo da je vlada koju je vodio ostavila 204,97 miliona EUR suficita u budžetu, 95,43 miliona EUR umanjila državna dugovanja time što su platili dugovanja iz prethodnog perioda, dok je 111,3 miliona EUR uvećala gotovinske depozite. Abazović tvrdi da će se teško u narednih deset, pa i više godina ponoviti ovi rezulate za samo godinu.”

Građanski je odavno činjenica da je premijer 43-e Vlade Crne Gore, najgore u istoriji crnogorskog institucionalizma, bio i ostaje štetočina crnogorske ekonomije. Pametan političar bi se stidio nedavnog uneređivanja pitanjima oko javnih para. Premijer-svih-neistina-javnih-djelanja-puno-mjeseci, a posebno nelegitimnosti temeljnih ugovornosti-u-bezakonju sakrio se iza tabele sa str. 41/204 “Izvještaja o reviziji Predloga zakona o završnom računu budžeta Crne Gore za 2023. godinu“ (izvor: https://www.dri.co.me/aktuelnost/dri- ...)

Šta navedena tabela znači?

Na stranu metodološki upitna praksa DRI-a da se vrši presjek kad se promijeni izvršna vlast.

Taj presječni datum ima jedinstvenu upotrebnu vrijednost: sa stanovišta održivosti javnih finansija presječno stanje privremenog karaktera se radi zbog institucionalnog “nasljednika“, odnosno da se zna koji državni organ je obavezan da primijeni preporuke koje se utvrde nalazom. Takva sistemska neophodnost je postala važnom u četvoroipogodišnjem okružju mijenjanja ministarstvava/ uprava/ drugih organizacionih oblika državne adminsitracije. 

Dri*anisanje ne razumije ovakvu zakonsku sofisticiranost DRI izvještaja. Nominalno je dva mjeseca prije kraja godine razlika primitika i izdataka bila pozitivna. Međutim, ta brojka, iako su na državnim računima bile značajne pare, prepuna je odsustva činjenica i suštinski je suprotna odredbama Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. 

Npr., da građanin-nka odluče da ne plate račune za mobilni, za struju i komunalije i brojne druge obaveze nekoliko mjeseci, eto bogataša na buljuke. Na nivou individualnih budžeta, navedeno je skoro deceniju skoro pa neizvodiva situacija u Crnoj Gori. Ni treći mjesec kašnjenja ne bi mogli dočekati kao nominalni bogataši, jer bi stigle blokade i naplata po ubrzanoj proceduri prinudnosti. 

Prinudna naplata, u većini nije efikasna kad je dužnik država. Privrednici nisu spremni da tuže državu. Strpljivo se čeka zadnji mjesec godine a kad se godinama unazad plaćaju ukupne zaostale obaveze. 

U momentu dolaska 44-e Vlade Crne Gore, pare na računima su imale mnogo manju vrijednost, jer su već bile “zapisane“ u obavezama. Dospjele a neisplaćene obaveze budžeta izvještajno i pravovremeno se ne prate, osim na kraju godine. Tako da je gomila novca na računu, koja je drita*izmima poslužila za blijedi a bijedni spin, diletantska cifra koja dokumentuje neznanje i nepočinstva.. Kako se obaveze nisu izvršile shodno valuti dospjeća, ubrzanim izvršenjem izdataka do kraja godine se ušlo u deficit. Zato premijer nemara 2022-23 nije imao mnogo razloga da se izbusa u prsa nejunačka.

Dvojac Abazović/ Damjanović bi trebalo da se dobrano zabrinu zbog sljedeće DRI preporuke:

“P25: Potrebno je da Ministarstvo finansija inicira stvaranje zakonskih pretpostavki na osnovu kojih bi se donijeli jasni kriterijumi po kojima bi se transakcije kupovine hartija od vrijednosti mogle klasifikovati kao transakcije finansiranja.“ (str: 15/204). Ili prevedeno: iako je DRI preporuka trebalo da pokrije i 2022-u, kupovina akcija EPCG i Luke Bar i berze i sl., a bez ikakve analize i bez zakonskog osnova, tretirana je kao da je aktivnost finansiranja iako je investicija u akcije izdatak, kao svaka druga transakcija kapitalnog budžeta. Pored lošeg ulaganja javnog novca u akcije, i ovako se vrši nepravilni obračun suficita/ deficita. Obveznice za dug jesu transakcije finansiranja; ulaganja u akcije nisu; to brucoši Ekonomije znaju.

Da Crna Gora ima tužilaštvo, ovo bi bio osnov krivičnog gonjenja. Međutim, poslije višegodišnjih igrarija tajnovidca u neslanim šalama sa novinarima, kao zajednica završavamo sa video-oebs-uratcima, u kojima se tekućim-baba-vangovanjem “zbog promjene svijesti“ (citat) ne izlazi iz okova sky-prepiski, koje su očekivano-nerazvojno stigle u svoje izvorište. Stoga naši tužioci uz njihov cg informer i nažalost Moni*or, df pes guverneru obezbjeđuju korišćenje insajderskih informacija i zloupotrebu konflikta interesa, dok se slamaju norme o povjerljivosti podataka udarne institucije u finansijama zemlje. Ili, premijeru nemara iz dri*anisanja, promovišu bezakonisanje u ubijanju konkurencije na crnogorskom tržištu.

Tako se iz DRI revizije završnog računa 2023-e moglo saznati i da su donacije EU oko ublažavanja efekata energetske krize pravilno uknjižene kao primici. Ali, bez pravilno definisane budžetske pozicije, izdaci su otišli preko tekuće budžetske rezerve kao opšta stavka, što je bijedno postupanje i ranijeg i tekućeg ministra finansija. Ovo je pride, a realno, neočekivana tuga oko lošeg rada timova dva udarna tima u MF-u, koji su decenijama bili kapije integriteta za ozbiljne aktivnosti planiranja i izvršenja budžeta zemlje. 

Zato je važno istaći: ministri su prolazni; sudeći po trojcu ministara finansija skoro pa nevažni, osim za štetočinanja. Sredstva poreskih obveznika se moraju poštovati. Tome služi MF. A, svi-dri*anići u đeknanjima neka se zanavjek bestra*aju, da budu što dalje od crnogorskih javnih tokova novca.