Utvrđen Prijedlog zakona o slobodnim zonama, usvojen i Program ekonomskih reformi

Vlada je utvrdila Prijedlog zakona o slobodnim zonama kojim uspostavlja savremen i operativan regulatorni okvir za osnivanje, početak rada, upravljanje, nadzor i prestanak rada slobodnih zona u Crnoj Gori, navodi se u saopštenju.

Poseban akcenat, kako su kazali nakon održane sjednice na kojoj je prijedlog ovog akta usvojen, stavlja se na jačanje transparentnosti i carinskog nadzora nad robnim tokovima kroz obaveznu primjenu tehničkih i informacionih mjera (jedinstveni elektronski sistem upravljanja robom, video-nadzor i kontrolisani pristup), te jasnije razgraničenje odgovornosti osnivača, operatora i korisnika.

Fokus će biti i na unapređenju kaznene politike i međuinstitucionalne saradnje.

Konkretno, kako su precizirali, zakon obezbjeđuje veću transparentnost i kontrolu robnih tokova u slobodnim zonama kroz obaveznu digitalizaciju i video-nadzor.

- Uspostavlja se jasan institucionalni model odgovornosti osnivača, operatora i korisnika, uz preciznije procedure i nadzor.. Rješenja doprinose suzbijanju zloupotreba i nedozvoljene trgovine, uz istovremeno jačanje investicione predvidivosti. Regulativa se usklađuje sa relevantnim međunarodnim standardima i dobrim praksama (transparentnost, upravljanje rizicima, carinski nadzor) - ističu iz Vlade.

Cilj je da slobodne zone funkcionišu kao pouzdan i održiv razvojni instrument, koji doprinosi ekonomskom rastu, investicionoj sigurnosti i fiskalnoj stabilnosti, uz visok nivo transparentnosti i nadzora.

Program ekonomskih reformi do 2028.

Vlada je usvojila i Program ekonomskih reformi za Crnu Goru od 2026. do 2028. 

- Radi se o najvažnijem dokumentu u ispunjavanju ekonomskih kriterijuma u pristupnim pregovorima. S jedne strane predstavlja instrument za planiranje ekonomske politike zemlje i upravljanje reformama, koje imaju za cilj održavanje makroekonomske stabilnosti, jačanje međunarodne konkurentnosti i poboljšanje uslova za inkluzivni rast. S druge strane, ovaj program je osnovni element pristupa „fundamentalno kao prvo“ u okviru pregovora Crne Gore o pristupanju EU, posebno u oblasti ispunjavanja kopenhaških ekonomskih kriterijuma - precizirano je u saopštenju.

Dokument se sastoji iz dva ključna poglavlja i to makroekonomski okvir i fiskalni okvir. 

- Prema preliminarnim projekcijama Ministarstva finansija, crnogorska ekonomija će u srednjem roku ostvariti prosječan godišnji rast od 3,2 odsto, odnosno po godinama 3,2 odsto u 2026, 3,1 odsto 2027. i 3,2 odsto 2028 - precizirano je u dokumentu. 

U narednom srednjoročnom periodu, Crna Gora će nastaviti sa sprovođenjem mjera iz Fiskalne strategije, fokusirajući se na dalje jačanje kontrole i racionalizaciju javne potrošnje, te unapređenje naplate prihoda kroz modernizaciju poreske administracije i borbu protiv neformalne ekonomije.

Nastaviće sa pažljivim upravljanjem i refinansiranjem javnog duga, davanjem prioriteta kapitalnim investicijama u projekte koji podstiču rast, kao i dalju konsolidaciju fiskalne discipline, koja je već značajno unaprijeđena u odnosu na period prije velikih poreskih reformi. 

- U skladu sa fiskalnim okvirom za period od 2026. do 2028, projektovani javni prihodi kreću se od 3.506,1 miliona eura (40,9 odsto BDP-a) u 2026. godini do 3.727 miliona eura (39,7 odsto BDP-a) u 2028. godini. Očekivani rast javnih prihoda rezultat je povećane potrošnje, jačanja ekonomske aktivnosti i smanjenja obima sive ekonomije - ističu iz Vlade.

Zakon o poštanskim uslugama 

Vlada je danas utvrdila i Prijedlog zakona o poštanskim uslugama, koji za cilj ima da uskladi svoje ciljeve i politiku zaštite slobode tržišnog nastupa, interese privrede, građana i korisnika poštanskih usluga, sa EU regulativom i EU standardima i obezbijedi dostupnost univerzalnih poštanskih usluga, kao i razvoj novih, savremenih poštanskih usluga. 

- Unaprijediće se i regulativa u dijelu zaštite korisnika, izvršiće se i usklađivanje inspekcijskog nadzora u obavljanju poštanskih usluga, kroz jasno definisanje odgovornosti i obaveza inspektora za preduzimanje ili određivanje mjera ili radnji za obavljanje inspekcijskog nadzora - navodi se u saopštenju.

Zakon će obezbijediti i dostizanje višeg nivoa digitalinih i elektronskih poštanskih usluga u Crnoj Gori, kao i zaštitu korisnika u ovoj oblasti. 

Kreditne institucije i zaštita potrošača

Vlada je utvrdila danas i Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o kreditnim institucijama, kako bi se uskladila sa EU standardima.

- Pored postizanja cilja usklađenosti sa finalnim standardima, osigurava se i veća otpornost kreditnih institucija na ekonomske i finansijske šokove, a s obzirom na strože standarde za upravljačke strukture kreditnih institucija, uključujući pravila o nezavisnosti članova upravnih i nadzornih odbora, transparentnosti odlučivanja i upravljanju sukobom interesa unapređuje se kultura korporativnog upravljanja - precizirano je u saopštenju.

Prijedlogom zakona propisuje se dodatne obaveze za kreditne institucije u pogledu transparentnosti poslovanja, uključujući objavljivanje ključnih informacija o finansijskom stanju i rizicima, čime se jača povjerenje klijenata i investitora u sistem.

- Proširuje se i sistem upravljanja rizicima. Jača se supervizorski okvir kroz jačanje sistema prudencijalnog nadzora, uključujući saradnju sa nadležnim organima Evropske unije, čime se osigurava buduća usklađenost sa standardima Jedinstvenog nadzornog mehanizma (SSM) i drugim međunarodnim obavezama - ističu iz Vlade.

Prijedlogom zakona o zaštiti potrošača predviđa prioritetno dalje usaglašavanje sa najnovijom potrošačkom pravnom tekovinom EU iz 2019. godine, što je i preduslov za privremeno zatvaranje poglavlja 28.

- Prijedlog zakona omogućava preuzimanje najnovije tri potrošačke direktiva iz 2019. godine koje su preostale kao obaveza u okviru intenziviranog procesa pregovora sa Evropskom komisijom (EK) u okviru PP 28 (Zaštita potrošača i javnog zdravlja), a u smislu zvanično prihvaćenog zahtjeva Crne Gore za njegovo privremeno zatvaranje (Operativni zaključci EK iz 2020. godine). Stoga ovaj Prijedlog zakona treba razumjeti kao završni i ključni korak četvorogodišnjeg procesa koji je počeo 5. decembra 2019. godine - kazali su iz Vlade.

Uređenje tržišta poljoprivrednih proizvoda

Vlada je utvrdila i izmjene i dopune Zakona o uređenju tržišta poljoprivrednih proizvoda, a cilj je usklađivanje sa Zajedničkom poljoprivrednom politikom Evropske unije i sastavni je dio obaveza koje je Crna Gora morala ispuniti u procesu usklađvanja sa evropskim zakonodavstvom, kao jednim od početnih mjerila za otvaranje Pregovaračkog poglavlja 11 – Poljoprivreda i ruralni razvoj. 

- Izmjene koje su uslijedile u zakonodavstvu Evropske unije od 2019. godine uslovile su, između ostalog, i izmjene ovog zakona koji predstavlja nastavak usklađivanja sa pravnom tekovinom Evropske unije u ovoj oblasti - objasnili su iz Vlade. 

Pored toga, određene odredbe u prethodnom zakonskom rješenju nijesu bile u potpunosti prenesene, pa je zakon bio djelimično usklađen sa zakonodavstvom Evropske unije koje uređuje ovu oblast. 

- Izmjenama se stvara jak osnov za donošenje podzakonskih akata kojima će se nastaviti usklađivanje i omogućiti puna primjena odredaba Zakona, usklađena sa primjenom propisanih odredaba u državama članicama Evropske unije - navodi se u saopštenju.

Slobodno ribarstvo

Donijet je i Prijedlog zakona o slatkovodnom ribarstvu, koji je proistekao iz potrebe usaglašavanja sa pravnom tekovinom EU.

- Posebno u dijelu izrade nacionalnog plana upravljanja, procesa autorizacije za ribolov jegulje, ograničenja koja se odnose na ribolov jegulje (uvođenje lovostaja i zabrana sportsko-rekreativnog ribolova) - precizirano je u saopštenju. 

Ovaj zakon osigurava prikupljanje podataka o jegulji radi sprovođenja nacionalnog plana prikupljanja podataka te obaveza iskrcaja na iskrcajnim mjestima. 

- S obzirom da se dio koji se odnosi na sljedljivost i prvu prodaju odnosi na sve proizvode ribarstva, uključujući i one koji proizilaze iz slatkovodnog ribolova, ovim je zakonom osigurana usklađenost sa evropskim pravilima - ističu iz Vlade.

Prekogranični energetski infrastrukturni projekti

Vlada je utvrdila i Prijedlog zakona o prekograničnim energetskim infrastrukturnim projektima.

- Crna Gora kao članica Energetske zajednice i kandidat za članstvo u Evropskoj uniji ima obavezu usaglašavanja zakonodavstva sa propisima Evropske unije u dijelu koji se odnosi na pitanja iz oblasti energetike. Jedna od tih obaveza je transponovanje Regulative EU o smjernicama za trans-evropsku energetsku infrastrukturu kojom je ukinuta ranija Regulativa iz 2013. godine - navodi se u saopštenju. 

Ovim zakonom uređuju se postupak, uslovi i način realizacije prekograničnih energetskih infrastrukturnih projekata od posebnog značaja za Crnu Goru, prekogranična raspodjela troškova i podsticaji koji se dodjeljuju za ove projekte, kao i druga pitanja od značaja za realizaciju ovih projekata. 

- Novi zakon će doprinijeti uspostavljanju adekvatnih uslova za uspješnu i blagovremenu realizaciju prekograničnih energetskih infrastrukturnih projekata, privlačenje potencijalnih investicija, ubrzanje ekonomskog razvoja, kao i ostvarivanja ciljeva u oblasti zaštite životne sredine - ističu u Vladi. 

Na ovaj način se omogućava sveukupni razvoj Crne Gore, regionalno i međunarodno povezivanje i uticaj, energetska sigurnost, tržišna i sistemska integracija, konkurencija i pristupačnost cijena energije, radi ublažavanja klimatskih promjena, postizanja energetskih i klimatskih ciljeva, kao i klimatske neutralnosti.

Linije u javnom interesu

Vlada je donijela i izmjene Uredbe o bližim uslovima za proglašenje linije u javnom interesu i načinu obavljanja prevoza na liniji od javnog interesa. 

. Razlozi za izmjene i dopune ove uredbe odnose se na preciznije definisanje kategorije razumne dobiti, koja je predmet regulative Evropskog parlamenta i Savjeta (EZ) od 24. septembra 2008. godine o zajedničkim pravilima za obavljanje vazdušnog saobraćaja, kao i na usklađivanje sa komentarima Agencije za zaštitu konkurencije - navodi se u saopštenju. 

Prijedlog uredbe ne uređuje pitanja dodjele državne pomoći, u skladu sa Zakonom o kontroli državne pomoći. 

- Imajući u vidu da postupak proglašenja određenih avio-linija u javnom interesu treba da bude okončan u što kraćem vremenskom periodu, a poželjno do početka ljetnje IATA sezone 2026. godine (kraj marta 2026. godine), a sve kako bi se Crna Gora kao evropska turistička destinacija učinila dostupnijom i konkurentnijom - ističu iz Vlade.